شماره مجوز: ۱۵۴/۵۸۰۱/۲
نام مجموعه: سریال تاریخی سربداران|
سال تولید: ۱۳۶۲|
فرمت: Dvd – Vob|
کیفیت:بسیار خوب|
رزولیشن تصویر: ۷۲۰*۴۸۰|
زبان:دوبله فارسی|
تعداد قسمتها:۲۱ قسمت|
میانگین هر قسمت:۴۵ دقیقه|
تعداد دی وی دی:۳ عدد|
توضیحات:ضبط شده از شبکه تلویزیونی آی فیلم، نسخه اصلاح رنگ شده و کیفیت بالا|
سربداران سریالی است تاریخی که بر اساس قیام سربداران خراسان به رهبری شیخ حسن جوری علیه استیلای مغول بر ایران ساخته شدهاست. کارگردان این مجموعه محمدعلی نجفی بوده و کیهان رهگذار نویسندگی و مشاور کارگردانی آن را بر عهده داشتهاست. گوشههایی از این فیلم هم مربوط به رهبری پیشین شیخ خلیفه مازندرانی مؤسس این جنبش است.
تصویربرداری این سریال تلویزیونی از شهریورماه ۱۳۶۰ آغاز و تا ۳ آبان ۱۳۶۲ ادامه داشت. این سریال فاخر در مسجد جامع تاریخی شهرستان اردستان ساخته و فیلم برداری شد.و پخش آن از دوشنبه ۲۶ دی ماه سال ۱۳۶۲ از شبکه ۱ سیمای جمهوری اسلامی ایران آغاز شد.
عوامل تولید
بازیگران
امین تارخ در نقش شیخ حسن جوری
سوسن تسلیمی در نقش فاطمه
علی نصیریان در نقش قاضی شارح
محمدعلی کشاورز در نقش خواجه قشیری
فیروز بهجتمحمدی در نقش طغای
جمشید لایق در نقش ارغون شاه
افسانه بایگان در نقش ترکان خاتون
محمد ابهری در نقش امیر محمود اسفراینی
عنایتالله بخشی در نقش خان باشتین
فتحعلی اویسی در نقش ایلچی طغای
چنگیز وثوقی در نقش محمد بیک
حسین خانیبیک در نقش آی تخت
محمدرضا عالیپیام در نقش مؤذن مسجد جامع سبزوار
کارگردان
نویسنده و مشاور کارگردان
متن تحقیقی
سرپرست تولید
علی عارف زاده
مدیر فیلمبرداری
محمد زرفام
موسیقی
گریم
گروه کارگردانی
رضا ظهیری
صادق جلالی
فیلمبرداری و نور
احمد ابراهیمی
مسعود کرانی
یوسف وظیفه
محمد بخشی
سیاوش عیاشی
سرپرست گویندگان
عکاسان سریال
میترا محاسنی
شاهرخ سخایی
سال ۱۳۶۲، که پخش مجموعه تلویزیونی سربداران از شبکه ۱ سیمای جمهوری اسلامی ایران آغاز شد بسیاری به نوع بازی و نقش فاطمه همسر شیخ حسن که سوسن تسلیمی آن را بازی میکرد ایراد گرفتند. انتقادات و ایرادهایی که آن زمان به سازمان صدا و سیما گرفته شد باعث شد که بخشی از بازی سوسن تسلیمی حذف شود.
محمدعلی نجفی در مورد سربداران میگوید: «سریال سربداران در مقطعی از تاریخ ایران ساخته شد که هنوز از طرف دولتمردان بعد از انقلاب تصمیمی در ارتباط با فیلمسازی گرفته نشده بود و هنرمندان ما مشکوک بودند که آیا سینما میتواند بعد از انقلاب ادامه داشته باشد یا نه؟» او به گریم، طراحی صحنه و لباس نیز اشاره میکند و میگوید: «موقع ساخت سریال سربداران برای اولین بار مسئله طراحی گریم، طراحی دکور و طراحی لباس مطرح شد. با آن طراحی و ساخت دکور مردم به این باور رسیدند که سینما فراتر از آن چیزی است که قبل از انقلاب در نظر داشتند. ما از یک انقلاب صحبت کردیم که مثل انقلاب اسلامی، انقلابی مذهبی بود.»
محمدعلی نجفی البته به انتقاداتی که آن زمان به سریالش شده هم اشاره میکند و میگوید: «خیلیها به من انتقاد میکردند که این آدمهایی که شما در فیلم میآورید کجای تاریخ بودهاند؟ من هم میگفتم مگر من معلم تاریخ هستم. بهانه من تاریخ است. آن زمان همه شیخ حسن را درک کردند. فاطمه را درک کردند. فاطمه تمثیلی از تودههای مردم بود که برای بقای خودشان مبارزه میکنند. مبارزه میکنند برای اینکه انسان باشند و زیر بار زور نروند؛ و همه اینها به مخاطب منتقل شد. هرچند که بعضی از صحنهها حذف شد.» محمدعلی نجفی سراغ قسمتهای دیگر سریال هم که حذف شدهاست میرود و میگوید: «یک سکانسی در سربداران داشتیم که حذف شد. شهر میکدهها بود. حذفش کردند به من اعتراض میکردند که یعنی شیخ حسن به شهر میکدهها میرود؟!» البته او انتقاد آنها را هم بیپاسخ نمیگذاشتهاست. «میگفتم بسیاری از چهرههای مذهبی و انقلابی ما نیز در پاریس و لندن به جبر زمانه حضور داشتهاند، ولی مهم این است که هدف آنان چه بود. اما بعضی از منتقدان اصلاً نمیتوانستند این مسئله را هضم کنند و خب طبیعی بود که این سکانسها حذف شود.
نقد و بررسی سریال سربداران
سریال سربداران زمانی ساخته شده است که فضای انقلابی در جامعه ی ایران تمام فعالیت های فرهنگی را تحت الشعاع خود قرار داده بود. طبیعی بود که اگر قصد ساخت فیلم تاریخی برای برنامه ریزان فرهنگی (سینما و تلویزیون) کشور در دستور کار قرار می گیرد، استخراج واقعه ای تاریخی باشد که مطابقت های آرمانی با جامعه و انقلاب را هم داشته باشد. قیام سربداران، قیامی ملی و مذهبی مردم خراسان است که با محوریت شخصیت شیخ حسن جوری شکل گرفته است. در دورانی که ایران بزرگ مورد هجوم و تاخت و تاز مغول قرار گرفته و سرداران مغول هر کدام در گوشه ای از ایران حکومتی مستقل ساخته اند. برخی با حکومت خلفای عرب در تاختن به فرهنگ شیعی و ایران هم داستانند و آن هایی که خلفای عرب را هم دشمن می دارند، هر چند به ظاهر از وزیران ایرانی و مسلمان به مشاورت بهره می برند، ولی تاب روحیه ی سلحشوری و مذهبی ایرانیان را ندارند و این فصل مشترک همه ی متجاوزین به خاک ایران، نه فقط برای سیطره ی جغرافیایی است که نابود کردن آموزه های دینی که مختص فرهنگ شیعی است ، از ویژگی های نوع زمامداریشان شده است. در این بین با شهادت استاد و مراد شیخ حسن جوری (با بازی امین تارخ) به دست مغولان که برای بدنامی مذهب تشیع طوری صحنه سازی شده بود که به خودکشی تعبیر شود زمینه های قیامی مردمی فراهم می گردد.
این قیام مردمی ،ظلم ستیزی است، که از لایه های درونی جامعه به سطح اجتماع کشیده می شود.
در بررسی فیلم ها و مجموعه های ساخته شده در دوران جنگ، ناگزیر از در نظر گرفتن شرایط ویژه آن زمان و لحاظ کردن کمبودهای اقتصادی در مسیر ساخت آثار هستیم.
این شرط لازم (امکانات کافی) برای ساخت فیلم یا سریال تاریخی بیشتر خود را نشان می دهد و انجام این امور در حد استاندارد تا جایی که امروز هم این فیلم ها و مجموعه ها را نه فقط به جهت حس نوستالژیک، دیدنی می کند یک موفقیت بزرگ محسوب می شود.
به کمبود امکانات باید جوانی جامعه ی سینمایی را هم باید اضافه کرد. زمانی که سربداران ساخته می شد به مفهوم عملی تجربه ی درخوری برای سازندگان وجود نداشت و ساخت این نوع مجموعه ها، مشق و تجربه ی سازندگان نیز به حساب می آمد.
بازی های ماندگار علی نصیریان (در نقش قاضی القضات باشتین ، قاضی شارح)، امین تارخ (در نقش شیخ حسن جوری)، فیروز بهجت محمدی (در نقش طغای)، سوسن تسلیمی، افسانه بایگان، علیرضا شجاع نوری، جمشید لایق، فتحعلی اویسی و محمدعلی کشاورز و … به عنوان بازی های معیار سینمای تاریخی مورد نقد و نظرهای فراوانی قرار گرفته است.
البته تمامی اسامی ذکر شده، دانش و تجربه ی خود را مرهون حضور در اجراهای صحنه ای تئاتر و آموختن دانش اصیل دراماتیک هستند. ساخت سربداران به عنوان اولین تجربه ی تلویزیون پس از انقلاب اسلامی، هر بیننده ای را شگفت زده می کند. محمدعلی نجفی کارگردان سربداران دانش آموخته ی معماری است و البته اشراف و علاقه ی خاصی به تاریخ دارد. این نوع نگاه در طراحی صحنه و طراحی لباس های فیلم به خوبی دیده می شود با وجود امکانات اندکی که پیش از این نقل آن به میان آمد، ساخت آکساسوارها و دکورهای فیلم، پذیرش زمان به تصویر کشیده شده را مورد قبول جلوه می دهد.
در سربداران گاف های ادبی کمتری دیده می شود. گاف هایی شبیه آن چه در مجموعه ی ابن سینا وجود داشت. در سریال ابن سینا سکانسی است که بوعلی (با بازی امین تارخ) در حال درس دادن با حضور غیرمترقبه ی سربازان حکومتی مواجه می شود. گروه سربازان قصد دستگیری و فراهم کردن حضور و خدمت اجباری شیخ الرئیس در دربار حکومت را دارند. جمله ای که از لسان سرکرده سربازان حکومتی خارج می شود چنین است: بوعلی کلاس درس را رها کن و همراه ما بیا. آمدن لفظ “کلاس” که اصالتی در زبان فارسی ندارد و قطعاً در زمان بوعلی سینا هنوز به زبان فارسی وارد نشده، مضحک جلوه می کند.
در سربداران شخصیت پردازی به گونه ای است که شمایل ساخته شده از قهرمان ها و ضدقهرمان ها به واقعیت نزدیک باشد. از اسطوره سازی پرهیز شده با وجود این که عمل منطبق بر عقاید برای قهرمان ها، رعایت می شود. دیالوگ های هر شخصیت، حرف های نویسنده نیست که در دهان آدم ها گذاشته شده باشد. سخنی است که از نوع شخصیت پردازی هر کدام انتظار می رود. در این میان شخصیت پردازی قاضی القضات منحصر به فرد است. کسی که به ظاهر متشرع و آگاه به احکام است ولی با سفسطه، ریاکاری و نیرنگ از این اسباب برای رسیدن به اهداف شیطانی بهره مند می شود.
یکی از نقاط اوج در داستان سربداران فصلی است که حکومت در جست وجوی شیخ حسن جوری به تهدید متوسل می شود ، تهدید به این که در صورت تسلیم نشدن شیخ حسن تمام مردان دستگیرو اعدام می شوند وهمین باعث می شود که گروهی داوطلبانه خود را به جای شیخ حسن معرفی کنند . عده ی مردان در این شهادت طلبی به دار آویخته می شوند همه باهم و در شبی بارانی تا وجه تسمیه ی قیام و عنوان فیلم به خوبی نمایش داده شود ، طبیعی بودن این صحنه و انتقال حس تراژیک برای بیان مفهوم قیام های شیعی و ایرانی کاملا گویا و قابل توجه است. صحنه ای که در زمان پخش به جهت واقعی بودن و هم جسارت در شبیه سازی چنین تصویری تا آن زمان بی سابقه بود. کارگردان برای ایجاد حس درست در مخاطب شیوه های جدیدی از جلوه های ویژه را استفاده می کند .تکنیکی که به بار دراماتیک فیلم کمک زیادی کرد.
موسیقی فرهاد فخرالدینی در ماندگاری سربداران موثر واقع می شود،آوایی که اندوه و سلحشوری توامان را منتقل می کند . فخرالدینی دانش خود را در آثار بعدی که در مجموعه های تاریخی سامان یافته ، نشان داده است . دانش کشف ملودی هایی که دقیقا زمان مورد نظر را برای مخاطب تداعی کند.سربداران در بستر دراماتیک خود مفاهیم ارزشی مردم ایران و مذهب تشیع را به خوبی به تصویر می کشد. ظلم ستیزی، شهادت طلبی و مفهوم انتظار. انتظاری که پویایی و امید به همراه دارد.
هم اکنون می توانید مجموعه تاریخی سربداران را با کیفیت بسیار خوب و بسته بندی نفیس از یکی از سه سایت ما تهیه فرمایید:
هنوز بررسیای ثبت نشده است.